Một số bệnh hại thường gặp trên cây Ca Cao và phương pháp phòng trị hiệu quả
Hiện nay ca cao là loại cây công nghiệp có rất nhiều triển vọng kinh tế để đưa vào hệ thống canh tác ở các tỉnh phía Nam. Cây ca cao có thể sử dụng để phủ xanh đất trống đồi trọc, mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần xóa đói giảm nghèo. Ca cao có thể trồng xen canh với dừa, quế, điều, nhãn, sầu riêng, cà phê …ở những vườn nhỏ hoặc chuyên canh ở nông trại. Ngoài ra, thị trường ca cao trên thế giới luôn có sẵn nên đầu ra rất ổn định. Vì thế, diện tích trồng ca cao hiện nay đang ngày càng mở rộng. Tuy nhiên, giống như những loại cây trồng khác, ca cao cũng bị nhiều loại bệnh hại. Sau đây là một số bệnh hại chính trên cây cacao và các phòng trị:
1. Bệnh thối thân, cháy lá, thối trái trên cây cacao
– Nguyên nhân gây bệnh: Bệnh thối thân, thối trái, thối trái trên cây cacao do nấm Phytophthora palmivora. Nấm P.palmivora có nguồn gốc thủy sinh nên chúng ưa thích và rất cần sự ẩm ướt để sinh sản, phát triển và gây hại. Bệnh phát triển, lây lan mạnh trong điều kiện nóng ẩm (mùa mưa, nhiệt độ không khí khoảng 30oC, vườn ẩm thấp, đọng nước).
– Triệu chứng gây hại: Bệnh rất nguy hiểm trên cây cacao. Bệnh xâm nhập và gây hại ở hầu khắp các bộ phận của cây (thân, lá, trái). Ban đầu lây nhiễm từ các thân cách mặt đất khoảng 1m, các vết bệnh mới xuất hiện màu sậm màu hơi ướt, sau đó dần dần chuyển sang nâu đỏ, vỏ bị bệnh nứt ra và chảy nhựa vàng. Lâu ngày, vết bệnh lan khắp vòng thân và ăn sâu vào phần gỗ, lá héo và rụng. Ở những cây nhiều tuổi, bệnh có thể hại cả trên cành. Cây bị bệnh lá héo, rụng, cành bị khô, cây có thể chết. Trên lá, vết bệnh khi mới xuất hiện có màu xanh tái hơi ướt trên mép và chóp lá, sau đó lan rộng vào phía trong phiến lá, chuyển màu nâu, lá bị cháy khô từng mảng. Trong điều kiện ẩm ướt trên vết bệnh có lớp tơ nấm màu trắng. Trên vỏ trái ban đầu xuất hiện những chấm màu nâu lan rất nhanh, sau đó dần chuyển qua đen và từ từ bao kín mặt trái. Trái non đen khô cứng nhưng không rơi khỏi cây. Trái gần thu hoạch bị thối một phần hoặc cả quả, quả bị rụng, hạt lép, giảm sản lượng.
– Biện pháp phòng trừ : Chọn lọc và trồng giống kháng bệnh, sạch bệnh; thường xuyên theo dõi để kịp thười phát hiện các bộ phận nhiễm bệnh, hái bỏ, chôn các trái bệnh để tránh bào tử phát tán do gió, nước mưa, côn trùng; tiến hành tỉa cành tạo tán thông thoáng, tăng quang hợp cho cây, giảm độ ẩm trong tán lá; có thể phun phòng trừ vào đầu mùa mưa bằng các loại thuốc: Acrobat MZ 90/600 WP, Polyram 80 DF: 20 – 25 g/bình 8 lít, phun khi cây bắt đầu trổ hoa và sau đó phun 2 – 3 tuần/lần cho đến khi vỏ trái chín hoặc Acrobat MZ 90/600: 20 – 25 g/8 lít nước bôi thuốc vào vết bệnh trên thân đã được nạo vỏ, cạo sạch, cách nhau 14 ngày/lần.
2. Bệnh thối khô quả trên cây cacao
– Tác nhân gây bệnh khô qua trên cây cacao do nấm Diplodia theobromae. Bệnh có thể phát sinh phát triển vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, phát triển mạnh trong điều kiện nóng, ẩm.
– Triệu chứng gây hại : Bệnh gây hại trên vỏ trái từ khi trái còn nhỏ đến khi chín ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất, vết bệnh lúc đầu là những đốm màu nâu hơi ướt, sau đó lan rộng rất nhanh trên bề mặt và ăn sâu vào bên trong trái, làm trái bị đen và khô cứng lại, có thể rụng hoặc dính lại trên cành một thời gian.
– Biện pháp phòng trừ: Tỉa cành tạo tán thông thoáng, tránh để độ ẩm trong vườn trồng quá cao, Thăm vườn thường xuyên thu gom các trái bị bệnh đem tiêu hủy. Nếu phát hiện có quả bị bệnh phun thuốc: Bemyl 50 WP: 20 – 25 g/bình 8 lít
3. Bệnh vệt sọc đen (khô ngược cành) trên cây cacao
– Tác nhân: bệnh vệt sọc đen hay khô ngược cành do nấm Oncobasidium theobromae gây ra. Bệnh phát triển và phát tán chủ yếu trong giai đoạn mưa nhiều, nóng và ẩm. Bào tử phát tán từ 3 – 9 giờ sáng.
– Triệu chứng gây hại: Xuất hiện một số lá bệnh nằm sau đợt lá cuối cùng kể từ ngọn đếm ngược vào có màu vàng với những đốm xanh.Thân cây sần sùi xuất hiện những nốt mụt nhỏ. Chồi nách phát triển nhiều nhưng không hoàn chỉnh. Các cành hoặc đoạn cành nhiễm bệnh khi lột vỏ hoặc xẻ dọc cành có các vết sọc đen. Cắt ngang bề mặt sẹo lá bị bệnh có 1 – 3 chấm đen. Khi bệnh năng sẽ xuất hiện triệu chứng điển hình là cành khô và chết ngược dần từ ngọn vào.
Xem thêm: Quản lý sâu bệnh hại trên cây hồ tiêu tại Việt Nam
– Biện pháp phòng trừ: Chọn lọc và trồng giống cacao có tính kháng bệnh và sạch bệnh, Tỉa cành tạo tán đảm bảo độ thông thoáng cho cành. Thường xuyên kiểm tra vườn trồng nếu xuất hiện cành bệnh cắt bỏ cành bệnh khoảng 30 cm về phía gốc cách nơi có triệu chứng bệnh (sọc đen trên mô mộc). Phun thuốc Bayfidan 1 tuần/lần : 2 ml/bình 8 lít.
4. Bệnh khô vỏ thân trên cây cacao
– Tác nhân gây bệnh khô vỏ thân trên cây cacao: do nấm Colletotrichum gloeosporioides. Bệnh xuất hiện quanh năm cả mùa khô và mùa mưa, đặc biệt trên các cây cacao thiếu cây che bóng để nắng trực tiếp chiếu vào lâu ngày.
– Triệu chứng gây hại: Nấm gây hại trên hầu khắp các bộ phận của cây cacao (thân, cành và lá). Trên thân và cành, khi mới xâm nhập vào lớp tế bào dưới biểu bì nấm tạo thành những vết sậm màu, sau đó vùng nhiễm bệnh xuất hiện bào tử màu vàng cam, vỏ thân bị khô từng mảng, nếu bị nặng cây sinh trưởng kém, lá vàng và rụng, một số cành bị khô. Trên lá, vết bệnh là những đốm màu nâu, tròn, nhiều đốm liên kết nhau làm cháy lá.
– Biện pháp phòng trừ: Thiết kế trồng cây che bóng đảm bảo, bón phân và tưới nước đầy đủ cho cây sinh trưởng tốt. Phun hoặc bôi thuốc vào vết bệnh: Bavistin 50FL, Carbenda 50SC: 10 – 15 ml/bình 8 lít, Polyram 80DF, Ridozeb 72WP, Bemyl 50WP: 25 – 30 g/bình 8 lít, Dithane xanh M-45 80WP, Manozeb 80WP: 30 – 40 g/bình 8 lít
5. Bệnh nấm hồng trên cây cacao
– Tác nhân gây bệnh nấm hồng trên cây cacao:do nấm Corticium salmonicolor. Bệnh thường xuất hiện gây hại mạnh vào mùa mưa, ở các vườn rợp, trồng dày và nóng ấm cao.
– Triệu chứng gây hại: nấm gây hại chủ yếu trên các cành đã hóa nâu. Các vết bệnh lúc đầu có lớp mốc trắng, sau chuyển màu hồng. Nấm mọc sâu vào phần gỗ cành, lá phần trên của cành nhiễm bệnh bị úa vàng và khô, nhưng vẫn lưu trên cành một thời gian. Vỏ cành khô nâu và bong ra từng mảng, bị nặng cành chết khô.
– Biện pháp phòng trừ : Tỉa cành tạo tán tăng độ thông thoáng cho cành, Cắt bỏ cành bệnh dưới vùng có nấm mọc 30 cm, đốt bỏ cành bệnh. Phun khi bệnh chớm xuất hiện hoặc quét lên thân cành bệnh có đường kính lớn: Bavistin 50FL; Carbenda 50SC: 10 – 15 ml/bình 8 lít, Vali 3DD: 30 ml/bình 8 lít; Vali 5DD: 20 ml/bình 8 lít
6. Bệnh lở cổ rễ trên cây cacao:
– Tác nhân gây bệnh lở cổ rễ trên cây cacao do nấm Rhizoctonia solani. Hạch nấm tồn tại chủ yếu trong đất trong nhiều năm chờ điều kiện thuận lợi để phát triển gây bệnh. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm cao.
– Triệu chứng gây hại: Nấm xâm nhập vào từ cổ rễ giáp mặt đất, trên vỏ xuất hiện vết nâu. Sau đó vết nâu lan rộng bao quanh cổ rễ, vỏ gốc bị thối bong ra để trơ phần gỗ. Nấm dần dần ăn sâu vào trong làm cổ rễ bị thắt nhỏ lại. Cuối cùng khiến cây bị vàng héo, chết khô toàn thân.
– Biện pháp phòng trừ: Hạn chế đọng nước trong vườn vào mùa mưa, cắm cọc giữ cây non khỏi bị gió lay gốc, hạn chế vết thương cơ giới. Thăm vườn thường xuyên, loại bỏ cây bị hại nặng thu gom toàn bộ rễ và xử lí đất trước khi trồng lại cây mới bón 0,5 kg vôi bột cho một hố. Phun thuốc kỹ vào cổ rễ và đất khi bệnh chớm xuất hiện: Bavistin 50FL, Carbenda 50SC: 10 – 15 ml/bình 8 lít + Bemyl 50WP: 20 – 25 g/bình 8 lít; Vali 3DD: 30 ml/bình 8 lít Vali 5DD: 20 ml/bình 8 lít; Top 70WP: 7 – 10 g/bình 8 lít.
7. Bệnh thối rễ trên cây cacao
– Tác nhân gây bệnh thối rễ trên cây cacao: do nấm Rigidoporus lignosus, Ganoderma pseudoferum, Phellinus noxius, Rossellinia bunodes. Bệnh phát sinh phát triển trong điều kiện đất thường xuyên ẩm ướt, đọng nước trong mùa mưa.
– Triệu chứng gây hại: Nấm xâm nhập và gây hại khiến bộ rễ bị trắng, bị hóa nâu, bị đen hoặc nứt cổ rễ. Cây chậm phát triển, vàng lá, rụng lá, chất từ từ.
– Biện pháp phòng trừ: Bón phân đầy đủ cân đối, tăng cường phân hữu cơ, thoát nước tốt không để gốc cây bị đọng nước. Vào đầu mùa mưa và cuối mùa mưa phun hoặc tưới vào cổ rễ và đất dung dịch thuốc 1 lít/cây: Sumi Eight 12.5 WP: 5 – 6 g/ 8 lít nước.
