Nội dung bài viết
Phòng trừ bọ lạch (bọ trĩ) hại lúa
– Tên khoa học: Stenchaetothrips oryzae (Bagnall),
Còn có tên là Thrips oryzae (Matsumura) hay Baliothrips biformis (Bagnall)
Họ Thripidae, Bộ Thysanoptera
1. Phân bố
Bù lạch xuất hiện ở Afghanistan, Ấn Độ, Burma, Campuchia, Đại Hàn, Inđonesia, Lào, Malaysia, miền Nam nước Nhật, Sri- Lanka, Thái Lan và Việt Nam.
2. Ký chủ
Ngoài lúa, bù lạch còn gây hại cây bắp, có Phalaris, Imperata và nhiều loại có lá hẹp khác.
3. Đặc điểm hình thái và sinh học
Bù lạch rất nhỏ, dài từ 1-1,5mm, màu nâu đen hoặc màu nâu đỏ. Hai đôi cánh hẹp, mang nhiều lông như lông chim trĩ nên còn có tên gọi là “ Bọ Trĩ”, xếp dọc trên lưng khi nghỉ. Thành trùng cái đẻ khoảng 12-14 trứng, nhiều nhất là 25-30 trứng. Đa số bù lạch sinh sản theo phương thức đơn tính. Tỉ lệ cái/ đực thường rất lớn (trên 95%). Tuổi thọ của thành trùng cái từ 10-15 ngày.
Trứng hình bầu dục, dài từ 0,2 – 0,25 mm, màu trắng trong, chuyển sang vàng khi sắp nở, thời gian ấp ủ trứng từ 3-5 ngày.
Ấu trùng có màu vàng nhạt, lớn đủ sức dài khoảng 1mm, hình dạng giống thành trùng nhưng không có cánh. Ấu trùng có 4 tuổi, phát triển từ 6-14 ngày. Trước khi hoá nhộng ấu trùng trải qua thời kỳ tiền nhộng từ 2-3 ngày, màu nâu đậm. Sau đó sang giai đoạn nhộng từ 3-6 ngày.
4. Tập quán sinh sống và cách gây hại của bọ lạch hại lúa
Thành trùng rất linh hoạt, có thể bay một khoảng xa vào ban ngày để tìm ruộng lúa mới. Khi bị khuấy động thành trùng nhanh nhẹn nhảy đi chỗ khác lẩn trốn hay rơi xuống đất. Bù lạch thích hoạt động vào những ngày trời râm mát hoặc ban đêm, trời nắng thường ẩn trong lá hay chóp lá cuốn lại. Thành trùng cái thích đẻ trứng ở những đám lúa, mạ hoặc cỏ dại xanh tốt.
Xem thêm: Phòng trừ ruồi đục lá hại lúa
Trứng được đẻ vào lá non nhất, ở mặt đối diện với thân lúa, một số ít đẻ trên lá đã mở. Thành trùng cái cắt mô của phiến lá bằng bộ phận đẻ trứng bén nhọn xong đẻ từng trứng vào các vết cắt, trứng chỉ gắn ½ vào môt lá.
Ấu trùng khi nở thường sống tập trung trong nhiều con trong lá non. Khi lá nở hoàn ra hoàn toàn, ấu trùng chuyển vào đầu chóp lá non còn cuốn lại. Với mật độ từ 1-2 con trên một cây, chóp lá non có thể bị cuốn; 5 con trên một cây, chóp lá có thể bị cuốn từ 1-3cm và nếu mật số nhiều hơn 10 con trên một cây lá có thể bị cuốn toàn bộ và héo khô. Khi lúa đứng cái, lá ngừng phát triểm, một số ấu trùng có thể chui vào bên trong hạt.
Thành trùng và ấu trùng đều chích hút nhựa lá, nhất là lá non. Lá lúa bị bị bù lạch gây hại thường có sọc trắng bạc dọc theo gân, chóp bị cuốn lại và bù lạch sống bên trong chóp lá cuốn lại, trười mắt mới bò ra ngoài.
Với đặc tính sinh sống thườnng ẩn mình trong chóp lá cuốn lại nên bù lạch chỉ thích tấn công trên các ruộng lá bị khô, lá lúa cuốn lại; nếu ruộng có đầy đủ nước, lá lúa mở ra, bù lạch không còn chỗ trú ẩn nên dễ bị chết.
Xem thêm: Phòng trừ sâu phao hại lúa
5. Biện pháp phòng trị bọ lạch hại lúa
5.1 Biện pháp canh tác
Cho ruộng ngập nước cao hơn ngọn lá lúa khoảng 2 ngày, sau đó bón thêm phân, cây lúa sẽ vượt qua được.
5.2. Biện pháp hoá học:
Áp dụng thuốc dạng dung dịch vào buổi chiều
Có thể sử dụng thuốc lưu dẫn dạng hạt rải vào ruộng.
