Nội dung bài viết
Phòng trừ sâu đục trái
Tên khoa học: Heliothis armigera Hubner
Còn có tên: Helicoverpa armigera (Hubner)
Họ Ngài Đêm (Noctuidae), Bộ Cánh Vảy (Lepidoptera)
1. Phân bố và ký chủ của sâu đục trái
Loài sâu đục trái này có diện phân bố rất rộng vì phạm vi cây chủ rất nhiều, có thể đến 200 loại cây, nhưng chủ yếu là cây ngô, cà chua, đậu nành, các loại đầu xanh, trắng, đậu đũa, bông vải, thuốc lá, đay, bí, cà dài, cây thức ăn gia súc, sorgho, bông vạn thọ,…
2. Đặc điểm hình thái và sinh học của sâu đục trái
Bướm có chiều dài thân từ 15-20mm, cánh sải rộng từ 30-40mm, thân bướm màu vàng hồng lẫn xanh nhạt. Cánh trước màu vàng xám. Có nhiều vân không rõ rệt, vân gần bìa cánh hơi gợn sóng, có một chấm đen to khoảng 1mm ở giữa cánh và một chấm nhỏ nằm khoảng 1/3 cánh tính từ thân. Cánh sau màu vàng tro nhạt, gần mép trên có một vân trắng màu nâu đen. Từ cạnh ngoài trở vào có một dải màu nâu, chiếm gần nửa cánh.
Ngực bướm to, mang nhiều lông, râu hình sợi chỉ. Thời gian sống của bướm từ 5-19 ngày, thời gian trước khi đẻ trứng 1-7 ngày, trung bình 3 ngày. Thời gian đẻ ứng kéo dài từ 2-13 ngày, trung bình 7 ngày và đẻ cao điểm vào ngày thứ hai. Một bướm cái có thể đẻ từ 200-2000 trứng.
Trứng màu trắng ngà, hình bán cầu, đường kính khoảng 0,5mm, có từ 20-30 gân dọc nổi lên chạy từ đỉnh đến đáy của trứng. thời gian ủ trứng từ 3-7 ngày.
Ấu trùng có 5-6 tuổi, phát triển trong thười gian từ 15-20 ngày, tuỳ loại thức ăn. Ấu trùng tuổi 1,2,3 thường có màu sắc không thay đổi dù sống trên loại thức ăn nào.
Nhưng từ tuổi 4 trở đi màu sắc rất thay đổi khi sống trên từng loại ký chủ khác nhau, có thể có màu hồng nhạt, màu trắng vàng, màu xanh nhạt hoặc màu xanh. Chi tiết ở mỗi giai đoạn tuổi như sau:
Tuổi 1: toàn thân ấu trùng mới nở phủ một lớp lông đen, dài khoảng 1,5mm, lớn đủ sức dài khoảng 4mm, đầu màu đen, đốt thứ nhất có một chấm to ở giữa lưng, các đốt khác trên lưng mang 12 đốt. Ở tuổi này sâu đục trái có tập quán đo khúc di chuyển nhanh như các loài sâu đo và di chuyển rất nhanh. Ở tuổi 1 sâu phát triển rất đồng loạt, thay da vào 2 ngày sau khi nở.
Tuổi 2: có hình dáng giống ấu trùng tuổi 1 nhưng to hơn và di chuyển không đo khúc, kích thước cơ thể là 8,5 x 1,5mm. Giai đoạn này kéo dài từ 1-5 ngày.
Tuổi 3: Thân mang 12 chấm đen ở mỗi đốt. Cách sắp xếp các chấm này trên các đốt khác nhau. Ở đốt thứ 4 và 5 các chấm này hiện rõ hơn các đốt khác. Sâu đục trái có kích thước cơ thể là 13,9 x 2mm và phát triển trong thời gian từ 1-5 ngày.
Tuổi 4: Thân thường màu xanh lá cây và lông trên than chuyển sang màu trắng. Kích thước cơ thể là 20 x 2,8mm. Ở tuổi 4 sâu phát triển từ 1-3 ngày.
Tuổi 5: Các chấm trên lưng biến mất, phần dưới bụng màu trắng. Tuổi này sâu có nhiều màu sắc hơn ở tuổi 4. Lông trên thân màu trắng cho tất cả các dạng ấu trùng. Kích thước cơ thể là 23,6 x 3,4mm, phát triển từ 1-4 ngày.
Tuổi 6: ấu trùng tuổi này có màu sắc rất khác nhau. Lông trên thân vẫn còn màu trắng. Cuối tuổi 6 cơ thể sâu thu nhỏ lại và chui xuống đất hoá nhộng, Thời gian tuổi này kéo dài từ 2-3 ngày.
Xem thêm: Kỹ thuật trẻ hóa vườn na
3. Tập quán sinh sống và cách gây hại của sâu đục trái
Bướm thường vũ hoá vào ban đêm. Mọi hoạt động như giao phối, bắt cặp và đẻ trứng đều xảy ra vào ban đêm, Ban ngày bướm hay ẩn trong bụi cỏ, lá cây, không hoạt động. Trên mỗi loại cây sâu thường có cách gây hại khác nhau.
3.1. Cây bắp
Bướm đẻ trứng trên râu trái bắp. Ấu trùng khi nở ra ăn trụi râu bắp và từ đó chui vào trái bắp ăn hết hạt bắp còn non, đặc biệt là sâu chỉ ăn hạt, đôi khi tấn công cả vỏ và cùi bắp nhưng rất hiếm. Sâu đục trái thường chui xuống đất để làm nhộng nhưng đôi khi cũng làm nhộng ngay tại nơi đang trên trái bắp. Khi cây bắp còn non, chưa có trái, sâu đục xuyên qua loa kèn để ăn lá nên khi lá trổ ra sẽ có những hàng lỗ đục thẳng thành hàng ngang qua phiến lá.
3.2. Cây bông vải
Trên cây bông vải thời kì bướm đẻ trứng thường phù hợp với thời kỳ ra hoa kết nụ của cây. Khi chưa có nụ, bướm đẻ trứng trên mặt lá non, khi cây có nụ, bướm đẻ trứng vào bên trên lá bao của nụ.
Sâu đục trái non hoạt động rất mạnh và bò nhanh, thường bò đến mỗi chỗ gặm một ít cho đến khi tìm được một trái hoặc nụ hoa thích hợp. Sâu đục qua lá bao và cánh hoa chui vào trong ăn nhị đực và nhị cái. Lỗ đục trên nụ thường có đường kính khoảng 5mm và có phân đùn ra ngoài. Sau khi nụ bị hại, bao lá trở thành vàng xanh, 2-3 ngày sau rụng.
Khi hoa nở, sâu ăn hết nhị đực xong chui vào ăn bầu hoa; sâu đục đến đâu thải phân đến đấy, hoa bị hại thường không đậu trái được. Thường sâu chui một nửa mình vào trong trái, một nửa ở ngoài. Trái bị hại không phát triển được, nhỏ và rụng một thời gian sau. Mỗi sâu có thể gây hại từ 5-10 trái.
Xem thêm: Phòng trừ sâu đục trái gây hại trên cây ăn quả có múi
3.3. Các loại đậu:
Ở tuổi 1, sâu ăn mặt trên hoặc mặt dưới lá đầu nành nhưng không làm thủng lá. Sang tuổi 2 và 3 sâu có thể cắn lủng lá, chỉ còn gân nhưng chưa tấn công vào tái. Sang tuổi 4 sâu đục trái bắt đầu ăn vào trái bằng cách khoét một lỗ tròn chui vào bên trong trái ăn hột, một phần thân cò chừa ra bên ngoài trái, sau đó sâu bò sang trái khác để gây hại tiếp.
3.4. Cây cà chua, ớt
Bướm đẻ trứng phân tán trên lá non, nụ hoa và ở mặt trên lá, chỉ một số ít được đẻ dưới mặt lá. Trên cây cà chua, sâu non có thể gây hại búp non, nụ hoa, quả, đục vào thân, cắn điểm sinh trưởng làm rỗng thân, đứt núm, làm rụng trái. Khi trái còn xanh sâu thường đục từ giữa trái vào bên trong, vết đục gọn, ít nham nhở.\
Xem thêm: Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cà chua
Sâu đục trái đến đâu đùn phân ra đến đó, một nửa thân sâu thường ở bên ngoài trái. Khi đã già chín, sâu thường đục từ núm trở xuống, sau đó nằm gọn trong trái và tiếp tục gây hại. Những trái bị hại có thể rụng hoặc gặp trười mưa thì nhanh chóng bị thúi.
4. Biện pháp phòng trị sâu đục trái
– Xen canh các loại cây trồng không cùng là ký chủ sâu này để cắt đứt nguồn thức ăn, hạn chế sự gia tăng mật số của sâu.
– Kiểm tra đồng ruộng thường xuyên, loại bỏ các trái bị sâu hại.
– Những giống bắp có bao trái dầy và chặt ít bị sâu gây hại hơn những giống có bao trái ngắn và không chặt.
– Sử dụng thuốc hoá học ở giai đoạn sớm sâu ở tuổi nhỏ chưa chui được vào gây hại cho trái
